23.06.17

Dlaczego dla sportowców tak ważna jest rutyna?

Zastanawiam się dziś między innymi nad tym, dlaczego Cristiano Ronaldo wykonuje charakterystyczne, za każdym razem te same, gesty przed wykonaniem rzutu wolnego, dlaczego skoczek wzwyż przygotowuje się do skoku zawsze w ten sposób i dlaczego tenisiści, przed serwisem, za każdym razem wykonują tę samą sekwencję ruchów.

Za każdym razem to samo. Ten sam układ stóp, ten sam ruch głową, spojrzenie w tę samą stronę, rozciągnięcie mięśni w odpowiedniej kolejności. To tylko niektóre z łatwych do zaobserwowania zachowań zawodników przed startem. Rutyna w sporcie to ważny element. Zwiększa motywację sportowca, wiąże się z osiąganiem lepszych wyników, a przede wszystkim sprzyja koncentracji. Powstawanie tak zwanych rutyn wykonania to bardzo ciekawy proces, który związany jest z treningiem fizycznym i mentalnym. Dlaczego?

Długotrwały trening wpływa nie tylko na ciało, ale i na umysł. Wywołuje zmiany w strukturach i funkcjach układu nerwowego, które powstają między innymi poprzez wielokrotne powtarzanie różnych elementów i czynności podczas treningu. W ten sposób tworzy się właśnie rutyna wykonania. Można zaobserwować ją szczególnie u zawodników uprawiających dyscypliny techniczne, w których wykonanie elementów zależy od decyzji zawodnika i to on dyktuje tempo i sposób. Widzimy je chociażby w golfie, gimnastyce sportowej, niektórych konkurencjach lekkoatletycznych (skoki, rzuty), ale także podczas wykonywania rzutów wolnych czy karnych w grach zespołowych.

 

Rutyna wykonania to powtarzana za każdym razem sekwencja zachowań, które wykonywane są w określony sposób i w określonej kolejności. Żeby rutyna była skuteczna, musi zawierać trzy składniki: emocjonalny (uczucia, które towarzyszą rutynie), fizyczny (określone zachowania, ruchy, które wykonuje zachowania) i poznawczy (określone myśli, które towarzyszą).

 

Naukowcy podkreślają, że rutyna pomaga w podtrzymaniu i poprawie koncentracji, wzmacnia motywację i poprawia wykonanie. Przypuszczano także, że stosowanie rutyny w połączeniu z wizualizacją (o której pisaliśmy tu) jest jeszcze bardziej skuteczne. Poproszono trzy grupy koszykarzy o wykonywanie rzutów wolnych. Pierwsza grupa wykonywała je bez rutyny. Druga stosowała rutyny wykonania, trzecia grupa stosowała wizualizację dotyczącą rzutu, a następnie stosowała rutynę i wykonywała rzuty. Najlepszą skuteczność osiągnęli zawodnicy z grupy stosującej wizualizację i rutynę. Grupa stosująca rutynę także osiągała lepszą skuteczność rzutów od grupy pierwszej (bez rutyny). Należy jednak pamiętać, że wpływ stosowania rutyn w sporcie zależy od poziom wytrenowania danej umiejętności. Im słabiej opanowana techniczna umiejętność, tym mniejszy wpływ rutyny. Nic bowiem nie zastąpi treningu technicznego.

Co ciekawe, wśród sportowców, którzy mają wypracowaną rutynę przygotowawczą i regularnie ją stosują, nawet najmniejsza jej zmiana i zakłócenie powodują pogorszenie wykonania. Bardzo często to właśnie to zjawisko stoi za prostymi błędami zawodników na przykład podczas wykonywania rzutów karnych. Zakłócenie procesu przygotowania strzelca do wykonania karnego zwiększa prawdopodobieństwo, że nie zdobędzie on bramki. Dlatego bramkarze starają się dotknąć piłki jako ostatni, patrzą w oczy strzelca, wykonują różnego rodzaju gesty i ruchy (np. słynny Dudek dance Jerzego Dudka) po to, aby rozkojarzyć przeciwnika.

Sportowcy to bardzo ciekawa i „wdzięczna” grupa do obserwowania. Oprócz rutyn przygotowawczych przed wykonaniem skoku czy rzutu bardzo często stosują różnego rodzaju rytuały i przesądy (o czym pisaliśmy tu). Kiedy będziecie oglądać zawody sportowe, zwróćcie uwagę na niekiedy zabawnie wyglądające przygotowania zawodników do startu.