Biorąc pod uwagę zespół, dobrze gdy każdy z członków drużyny zna i wypełnia swoją rolę w grupie. To bardzo ważne, aby zawodnicy i członkowie sztabu nie tylko znali i rozumieli swoją rolę, ale także zakres obowiązków, jakie się z nią wiążą. Odpowiednio zbudowana struktura zespołu pomaga bowiem odpowiednio nim zarządzać i stanowi klucz do zbudowania pozytywnej atmosfery, która sprzyja osiągnięciu mistrzostwa sportowego. Jasno określone role w zespole usprawniają jego funkcjonowanie i nadają strukturę, która pozwala na efektywne działanie także w sytuacji napięcia, stresu czy kryzysu. Skutecznie wyznaczone i wypełniane role w zespole dają fundamentalne poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji.

Jakie mogą być role?

W kontekście drużyny możemy podzielić role na formalne i nieformalne. Formalne to te, które oparte są na pewnego rodzaju oficjalnych funkcjach, które pełnią poszczególni członkowie zespołu. Mamy więc zawodników, trenera, fizjoterapeutę, psychologa czy kapitana drużyny. Role te odnoszą się konkretnie do struktury drużyny. Role nieformalne to takie, które kształtują się na skutek różnych procesów grupowych. Możemy więc na tej płaszczyźnie wyróżnić na przykład „grupowego żartownisia” czy lidera w kontekście społecznym. Role nieformalne wytwarzają się na skutek dynamiki relacji w grupie i nie powinniśmy lekceważyć ich zarządzając zespołem. W rzeczywistości często to te role mogą decydować o jakości funkcjonowania grupy.

Jakie znaczenie mają role?

Role formalne z reguły wyznaczane są odgórnie, przez osoby zarządzające zespołem. Rozpoczynając ten proces warto wziąć pod uwagę to, jaki jest cel zespołu i jakie kompetencje powinny mieć poszczególne osoby, aby stworzyć zespół zdolny ten cel zrealizować. Raz jeszcze podkreślę – dla funkcjonowania zespołu niezmiernie ważne są role nieformalne. Nie muszą ograniczać się do zadań typowo sportowych. Ponieważ grupa sportowa funkcjonuje ze sobą przez bardzo długi czas, często we wspólnej przestrzeni, dynamika relacji w grupie przekłada się także na funkcjonowanie pozasportowe. Obserwując procesy i role grupowe wśród zawodników, trener może uzyskać wiele informacji, które pozwolą mu lepiej zarządzać zespołem.

Warto pamiętać o tym, że jeżeli grupa nie funkcjonuje sprawnie (nie jest spójna, nie posiada wspólnego celu) osoby zarządzające procesem mogą wykorzystać swoje kompetencje do tego, aby wyznaczyć inne role formalne. Często jednak ten wpływ na role nieformalne (na przykład wybór społecznego lidera grupy) jest ograniczony.

Dlaczego warto definiować normy grupowe?

Normy grupowe to w uproszczeniu taki „zestaw” zachowań i postaw, które sprawiają, że dana osoba wkomponowuje się w grupę i jest w niej akceptowana. Grupa sportowa, która tak jak wspomniałam, funkcjonuje intensywnie, a jej członkowie często doświadczają trudnych emocji i napięcia, potrzebuje takich norm szczególnie. Tak z pozoru prosta kwestia, jak obowiązek zakładania garniturów w dniu meczowym i przyjazd na stadion w stroju klubowym staje się narzędziem, które spaja grupę i tworzy pewnego rodzaju wspólną tożsamość. Członkowie zespołu identyfikują się z grupą, a tym samym z celami. Inne normy, takie jak bycie punktualnym czy przygotowywanie stanowisk do treningu pomagają usprawnić proces szkoleniowy i przekładają się w prostej linii na jakość szkolenia. Wyznaczanie norm jest ważne także z perspektywy trenera. Pozwala na budowanie autorytetu i wprowadzenie rytmu funkcjonowania grupy, który ułatwia zarządzanie zespołem. Wprowadzanie niektórych norm pomaga też budować więzi w zespole. Jednym z przykładów może być pozostawianie telefonów w pokojach na czas posiłków. Zawodnicy, nie mając przy sobie urządzeń mobilnych, które często za bardzo nas pochłaniają, częściej ze sobą rozmawiają, żartują, spędzają czas. A tak proste rzeczy pomagają budować atmosferę.