Sezon sportowy dzieci trwa dziś chyba niemal cały rok. Oznacza to wiele okazji do kibicowania, ale też wiele wyzwań – szczególnie dla rodziców. Świadome i zrównoważone wsparcie dzieci i nastolatków uprawiających sport to dziś jeden z najczęściej poruszanych przez psychologów sportu tematów w pracy z rodzicami. Wiele mówi się w Polsce chociażby o tak zwanym KOR, a więc Klubie Oszalałych Rodziców.

Jakiś czas temu opracowałam prostą grafikę, która cieszy się sporą popularnością. Nazwałam ją „7 przykazań sportowego rodzica” i zawarłam w niej kilka prostych, a zarazem często stanowiących duże wyzwanie dla rodziców, zasad, które warto stosować w procesie wychowania dzieci poprzez sport. Sedno tkwi właśnie w określeniu „wychowanie poprzez sport”, gdzie na pierwszych miejscach znajdują się wartości i czynniki inne niż na etapie profesjonalnego, wyczynowego uprawiania sportu, które ma prowadzić do osiągnięcia przez zawodnika mistrzowskiego poziomu.

Grafika pochodzi z tekstu zamieszczonego przeze mnie w serwisie Park Psychologii

Niezależnie jednak od etapu sportowej drogi, na którym znajduje się dziecko warto, aby rodzic zdał sobie sprawę z tego, że to ono znajduje się w centrum. Rodzic stanowi fundamentalne wsparcie, opiekuje się, jest autorytetem i przewodnikiem dziecka. Dlatego czasami warto, aby zadał sobie pytanie: „Jak mogę stać się lepszym sportowym rodzicem?”. To zresztą pytanie, na które nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Są jednak pewne kroki, które ułatwią wyciągnięcie wniosków i, być może, wprowadzenie zmian w postawie i zachowaniu. Oto one:

1. Określ własne potrzeby i oczekiwania związane ze zwycięstwem, porażką, sukcesem i rywalizacją w sporcie dziecka.

Kiedyś pisałam już o tym, że rodzice doświadczają emocji (często trudnych) w związku z uprawianiem sportu przez dziecko i jest to absolutnie naturalne. Warto jednak zidentyfikować te uczucia. Co czujesz, gdy twoje dziecko rozgrywa mecz? Jakich emocji doświadczasz gdy zwycięża lub przegrywa? Następnie warto przyjrzeć się temu, w jaki sposób te emocje i myśli im towarzyszące oddziałują na dziecko i na waszą relację. Zrozumienie własnych emocji i przekonań stanowi klucz do tego, aby móc asertywnie komunikować się z dzieckiem i odpowiednio określić wasze role w jego sporcie. Doprowadzi to także do tego, że zdołasz odpowiedzieć sobie na pytanie, jakie znaczenie dla ciebie ma sport twojego dziecka.

2. Określ sytuacje, które stanowią dla ciebie wyzwanie i są źródłem stresu.

Wielu rodzicom trudno jest oglądać dziecko uprawiające sport w wymagających warunkach atmosferycznych lub na przykład widzieć je po doznaniu porażki. Rodzi to silne i trudne emocje lub stanowi źródło stresu, z którym często trudno sobie poradzić. Kiedy uda ci się zidentyfikować takie momenty, łatwiej będzie ci opracować plan poradzenia sobie z nimi, gdy nadejdą. Nie będziesz zaskoczona/-y i łatwiej będzie ci przygotować się na to, że…będzie trudno. Do takich sytuacji zaliczają się także momenty, w których dziecko popełnia błąd. Zdarza się, że rodzice reagują wówczas impulsywnie, odczuwają stres, chcą, aby dziecko robiło wszystko skutecznie i perfekcyjnie. Jeśli będziesz mieć świadomość, że w takich sytuacjach możesz reagować impulsywnie, być może uda ci się przygotować na ten moment. Warto pamiętać o tym, że dziecko w takich momentach także doświadcza trudnych emocji i najczęściej liczy wówczas na wsparcie rodzica.

3. Opracuj plan i stwórz narzędzia, które pomogą ci wspierać dziecko i budować jego siłę mentalną w sporcie.

Mając świadomość własnych emocji i zachowań możesz nie tylko lepiej radzić sobie jako sportowy rodzic. Jako autorytet i osoba, która wychowuje dziecko, możesz uczyć je i pokazywać mu konstruktywne sposoby reagowania w trudnych sytuacjach. Możesz uczyć je radzenia sobie z niepowodzeniem, zarządzania emocjami czy przyjmowania krytyki. Warto pamiętać o tym, że dzieci uczą się w dużej mierze poprzez naśladowanie, a rodzic to osoba, którą widzą najczęściej i od której czerpią najwięcej. Możesz stosować na przykład takie komunikaty, pokazując konstruktywne reakcje:

• „Właśnie to mówię sobie, gdy chcę pocieszyć się po popełnionym błędzie.”
• „Tak nauczyłam/-em się przyjmować krytykę i radzić sobie z nią.”
• „Tak radzę sobie, gdy dopada mnie stres.”

Oczywiście, warto pamiętać o tym, że rodzic nie ma wpływu na wszystko, co dzieje się w sporcie dziecka. Warto przywołać tu chociażby niesportową, niezdrową rywalizację, która czasami pojawia się na każdym etapie sportowej drogi. Niezależnie od tego, obecność rodziców, wsparcie i to, jak sami rodzice radzą sobie w sporcie dziecka pozostaje jednym z najważniejszych czynników warunkujących skuteczne, świadome wychowanie dziecka poprzez sport. To fundament pozwalający czerpać dziecku ze sportu to, co najlepsze. Dlatego warto przyglądać się sobie, własnym reakcjom i zachowaniom. Warto pamiętać także o tym, że psychologowie sportu wspierają nie tylko zawodników. Pracują także z rodzicami, między innymi starając się właśnie wyposażyć ich w narzędzia pozwalające skutecznie funkcjonować w roli sportowego rodzica.